Op 10 april 2024 opende FIAR-voorzitter Frank Rozenberg het FIAR Congres 2024 met een inspirerend welkomstwoord. De locatie, Depot Boijmans van Beuningen, diende als perfect decor voor het thema van dit jaar: Changing Views. Hieronder volgt een samenvatting van zijn toespraak.  

Marktontwikkelingen en duurzaamheid 

Rozenberg gaf een overzicht van recente ontwikkelingen in de branche, zoals het herstel van de markt, met de verkoop van 926.000 tv’s in het afgelopen jaar, terugkerend naar niveaus van vóór de pandemie. Voor 2024 zijn de verwachtingen nog moeilijk te voorspellen, maar van de grote sportevenementen mag een positief effect verwacht worden. Voor imaging geldt dat de verkopen vorig jaar iets hoger lagen dan in 2021 en voor audio zijn er het afgelopen jaar minder apparaten verkocht, maar de productcategorie headphones blijven het goed doen. Ook het groeiende bewustzijn rond afvalinzameling en -verwerking valt hem op. “Als we kijken naar de inzameling van afgedankte producten en apparaten, dan zien we dat via Stichting OPEN en WeCycle het aantal ingezamelde apparaten is toegenomen”, stelt Rozenberg. Er is in totaal 23 miljoen kilo tv, audio en imaging ingezameld, wat neerkomt op ongeveer 80% in 2023. Daarmee hoeft de branche van consumentenelektronica zich voorlopig geen zorgen te maken voor het opgelegd krijgen van dwangsommen bij het niet halen van een inzameldoelstelling van 65%.  

Ondanks dat kunnen we niet achteroverleunen, vindt Rozenberg: “Waar we ons wel zorgen om moeten maken is dat het lagere totaalgewicht van de verkochte productenaantallen bij een hoger inzamelgewicht (waarvan de inzamel- en verwerkingskosten ook nog eens stijgen) zullen leiden tot hogere tarieven. Het zou mooi zijn als we als branche dit jaar de verkoop kunnen laten stijgen en tegelijkertijd bij OPEN/Wecycle de inzamel- en verwerkingskosten kunnen laten dalen.” FIAR is samen met Stichting OPEN op zoek naar slimme oplossingen voor die kostenverlaging. Een voorbeeld hiervan is de scanner voor afgedankte platte tv’s. De eerste generatie platte tv’s maakte nog gebruik van kwikhoudende verlichting in de schermen, wat verantwoorde verwerking erg duur maakt. Het is dus van groot belang om deze apparaten te scheiden van de kwikvrije LED-tv’s die nu gangbaar zijn. Om dat onderscheid te kunnen maken is er een scanner ontwikkeld om ingezamelde flat panel tv’s voorafgaand aan de verwerking te kunnen scheiden in wel of niet kwikhoudend. Het onderzoeksbudget van € 125.000 dat FIAR bij het jaarcongres 2023 aan Stichting OPEN aanbood, is gebruikt om die scanner te ontwikkelen. 

Marktontwikkelingen en duurzaamheid 

Voordat Rozenberg de eerste spreker van het congres aankondigde moesten hem als FIAR-voorzitter een aantal zaken van het hart. Dit jaar is het 25 jaar geleden dat producentenverantwoordelijkheid voor e-waste werd ingevoerd. Na deze tijd kunnen we toch veronderstellen dat producentenverantwoordelijkheid gemeengoed is geworden. Rozenberg is van mening dat er vanuit de overheid soms te makkelijk wordt gedacht. Er wordt aangenomen dat de industrie de problemen oplost, hiervoor betaalt en alle verantwoordelijkheid op zich neemt. “Maar, voor handhaving van wet- en regelgeving om de hele keten van import-verkoop-inzameling-sortering-hergebruik-verwerking te laten werken, geeft de overheid niet of onvoldoende thuis. De dooddoener daarbij is: geen capaciteit of geen prioriteit. Waarom is er bijvoorbeeld nog steeds geen afgifteplicht voor ingezamelde e-waste? Daarbij zijn ook de gemeenten en de omgevingsdiensten partijen om de verwijdering van afval te realiseren”, stelt Rozenberg. FIAR zal zich samen met Stichting OPEN onverminderd inzetten op het zogenoemde ‘all actors principe’. 

Vervolgens sprak hij over de uitdagingen van uiteenlopende regelgeving binnen Europa en het belang van harmonisatie om een consistente aanpak te waarborgen. Hij noemde specifieke voorbeelden, zoals de Franse repairability index die in België weer net iets anders wordt vormgegeven. “FIAR wil zich sterk maken om samen met onze partners de Nederlandse doorvertaling van Europese regelgeving geharmoniseerd te krijgen. Op Europees niveau ligt daar bijvoorbeeld ook een opgave voor Digital Europe.” 

Tot slot betoogde Rozenberg dat we met elkaar, inclusief de overheid, moeten constateren dat een verantwoord businessmodel in de circulaire economie zonder aanvullende financiering niet mogelijk is. Hij vertelt: “Een groot deel van de consumenten ziet de urgentie van duurzaam handelen nog niet, waardoor het vanuit het ‘all actors principe’ lastig is om milieudoelstellingen te realiseren. De zichtbare verwijderingsbijdrage die we vroeger kenden, maakte voor veel consumenten letterlijk zichtbaar dat na gebruik van een product ook nog kosten moeten worden gemaakt in de afdanking ervan”. FIAR pleit dan ook voor de invoering van een zichtbare circulariteitsbijdrage bovenop de prijs van alle non-food producten, of het nu gaat om elektronica, meubels of kleding. Alleen dan ziet de consument op het moment van aankoop dat er een milieueffect na zijn of haar gebruik aan het product vastzit. Met de opbrengst van die zichtbare circulaire bijdrage kan een circulariteitsfonds worden gevormd om circulaire initiatieven te ondersteunen.  

Of er beren op de weg zijn? “Talloze”, zegt Rozenberg. Hij vervolgt: “Deze beren kunnen we samen temmen. Producenten, retail, overheid en consumenten. Het samendoen geldt ook voor het beheer van het fonds. All actors forever”.  

Het welkomstwoord eindigde met een krachtige oproep tot actie en samenwerking om de circulaire economie te versterken en de industrie duurzamer te maken. De boodschap van ‘Changing Views’ werd duidelijk onderstreept als leidraad voor de dagelijkse praktijk binnen de branche.