Op het FIAR Congres 2024 deelde Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS, een analyse van de recente economische ontwikkelingen in Nederland. Zijn presentatie bood inzicht in verschillende aspecten van het Nederlandse bruto binnenlands product, consumptiepatronen en de impact van inflatie op huishoudens en spaargedrag. Hieronder leest u een verslag van zijn belangrijkste punten en inzichten. 

Omvang Nederlandse economie 

Van Mulligen opende zijn betoog met het feit dat Nederland vorig jaar de grens van 1 biljoen euro aan bbp heeft overschreden, waarmee Nederland zich bij een select gezelschap van 18 landen voegt met een vergelijkbaar economisch volume. Dit is opmerkelijk gezien het beperkte landoppervlak en de bevolkingsomvang van Nederland in vergelijking met de grootmachten die boven Nederland staan. Hij zegt hierover: “Ondanks de veerkracht van de Nederlandse economie, krimpt die ook soms. Het meest recente voorbeeld was in 2020 als gevolg van de COVID-19 pandemie. Toen zat de Nederlandse economie in een behoorlijke krimp met bijna 4%.” Van Mulligen vervolgt: “In 2023 viel de economische groei weer wat terug, maar dat was helemaal niet zo’n groot probleem. Dit omdat we in twee jaar tijd meer dan 10% waren gegroeid, dus een beetje pas op de plaats was logisch.” 

Consumptiepatronen en inflatie-effecten 

Van Mulligen benadrukte dat de rol van buitenlandse handel steeds prominenter wordt in de economische groei, maar dat de consumptie daarbij achterblijft: “De economie groeit consequent harder dan de consumptie van huishoudens.” Deze trend wordt deels veroorzaakt door inflatie, die de koopkracht van huishoudens negatief beïnvloedt. In 2022 kwam de inflatie zelfs uit op 10%.  

“In de jaren twintig was de situatie in Duitsland zo erg dat als je van huis wegging met precies genoeg geld om brood te kopen, maar dat als je bij de bakker kwam, het alweer te weinig geld was.” Dit extreem hebben we niet in Nederland meegemaakt, maar soms kregen we wel de indruk dat het voor heel veel mensen wel zo voelde, alsof het geld niks meer waard was. “Ineens ging het allemaal over bestaanszekerheid”, vervolgt Van Mulligen. 

Maar, “Als de boodschappen 10% duurder zijn geworden, maar jouw inkomen is gestegen met 10,5% dan heb je onderaan de streep een half procent ‘winst’. Dus wat dat betreft heeft de Nederlandse consument in 2023 helemaal niet zo’n slecht jaar gehad.”  

Impact van inflatie op spaargedrag en consumentenvertrouwen

Een belangrijk punt van zorg is de impact van inflatie op het spaargedrag van Nederlanders. Tijdens de pandemie steeg het volume aan spaargeld aanzienlijk, maar de inflatie heeft de waarde van deze spaartegoeden drastisch verminderd. Hoewel recente dalingen in de inflatie de spaarwaarde enigszins herstellen, blijft dit een aandachtspunt voor veel consumenten. Van Mulligen vervolgt: “Je ziet pas in het laatste kwartaal dat de inflatie begint te zakken en de inkomens blijven stijgen. Zo herstelt het zich weer en groeit de waarde van het spaargeld weer een beetje.” Door de recente economische ontwikkelingen is het consumentenvertrouwen aanzienlijk verminderd, met perioden van pessimisme die nu langzaam verbeteren. Mensen beginnen weer wat vertrouwen te krijgen in de toekomst. 

Ook ondernemers hebben een uitdagende periode achter de rug, gezien veel van de problemen in de krappe arbeidsmarkt zitten. Het was moeilijk om personeel te vinden en er kwamen afspraken om de hoek kijken opgesteld door vakbonden, wat de onderhandelingspositie moeilijker maakte. Hier hebben de Nederlandse werknemers van geprofiteerd.  

Ingezoomd op consumentenelektronica

Van Mulligen laat aan de hand van een grafiek de gegevens over de buitenlandse handel zien, met uiteraard het gat tijdens de coronaperiode, toen veel fabrieken in Oost-Azië, met name in China, gesloten waren. Na die periode zie je echter een sterke opleving die in 2022 een uitzonderlijk niveau bereikt, hetgeen mogelijk een compensatie vormde voor het lagere niveau in 2021. Dit hoge niveau werd overigens wel veroorzaakt door online aankopen. Daarnaast valt op dat de invoer in dat jaar veel groter is dan de uitvoer. Het is vrijwel zeker dat de meeste spullen die we hier in Nederland gebruiken elders worden geproduceerd.  

“Een ding wat nog steeds heel belangrijk is en ik vertelde het vorig jaar ook, is de Nederlandse vergrijzing. Dit vormt een uitdaging, aangezien de behoeften van de vergrijzende bevolking steeds prominenter worden”, vertelt van Mulligen. De prognose is dat er de komende jaren vooral veel 70+ huishoudens bijkomen en die hebben vaak grote televisies met goede geluidsinstallaties om het nog net goed te kunnen zien en horen.  

Positieve toekomstperspectieven

Afsluitend sprak Van Mulligen over de noodzaak voor Nederland om open te blijven staan voor de wereld en de economische groei te blijven stimuleren. Ondanks de uitdagingen bieden de sterke productiviteit van Nederland en het potentieel voor verbetering van de productiviteitsgroei positieve vooruitzichten voor de toekomst.

Download hieronder de bijbehorende presentatie van Peter Hein van Mulligen.